W marcu 2011 roku około 70% powierzchni japońskiego miasta Rikuzentakata zostało zniszczone przez falę tsunami, wywołaną trzęsieniem ziemi. W odpowiedzi na tę tragedię grupa architektów z Toyo Ito (zdobywca nagrody Pritzkera z 2013 roku) na czele zaprojektowała dla miasta „Dom dla wszystkich” – dwupiętrowy pawilon, który miał pełnić funkcję miejsca spotkań, odpoczynku i regeneracji sił, potrzebnych mieszkańcom do odbudowy zniszczonych domów. Ito pracował nad nim wraz z Kumo Inui, Sou Fujimoto i Akihisa Hirata. Stworzona przez nich niewielkich rozmiarów konstrukcja, kojarząca się z tymczasowością, udowodniła, że to nie megalomańskie realizacje dla chociażby krajów Bliskiego Wschodu, a właśnie niepozorne realizacje, są współcześnie najbardziej interesujące.
Dom dla wszystkich wygląda niezwykle, zupełnie niepodobnie do konstrukcji, które kojarzymy ze współczesnej architektury. Pozbawiony blichtru wygląda raczej jak domek na drzewie niż dzieło jednego z najważniejszych współczesnych architektów. Co zatem sprawia, że stał się on tak szeroko komentowany i… podziwiany? Projekt Domu dla wszystkich zyskał bowiem nie tylko uznanie lokalnej społeczności, ale także świata architektury, zdobywając Złotego Lwa na 13 Biennale Architektury w Wenecji. Udowodnił tym samym, że znaczenie dla współczesnej architektury mają budynki, które „działają”, czyli mają realny wpływ na poprawę sytuacji społecznej. Sam wygląd czy budowa z supertrwałych, nowoczesnych materiałów zeszły na drugi plan. Dom był natomiast dokładnie tym, co było potrzebne: wzniesioną szybko budowlą, która pozwoliła na zaspokojenie najpilniejszych potrzeb. Realizacja Toyo Ito to dobra architektura, która nie dominuje, a współgra z oczekiwaniami ich użytkowników. Jej budowa oznaczała nie tylko wznoszenie budynku, ale także budowę relacji międzyludzkich w obliczu kryzysu. Proste, tanie rozwiązania i korzystanie z lokalnych materiałów niosły za sobą także funkcjonalność i otwartość na zaadoptowanie ich do indywidualnych potrzeb.
Budynek w Rikuzentakata był pierwszym tego typu, ale nie ostatnim. Sprawdził się, zatem w kolejnych miejscowościach, które także dotknięte zostały trzęsieniem ziemi i tsunami, wybudowano jego alternatywne wersje.
Realizacja w nadmorskim kurorcie Miyatokjima pełniła funkcje pawilonu z salonem i tarasem, wpisanych w okrąg. Niski, parterowy budynek dużo bardziej wpisywał się w tradycyjną japońską architekturę niż domek na drzewie. Także w nim zastosowano jednak materiały, jak blacha falista, które pozwoliły na szybkie wzniesienie zabudowań. Budynek ten stał się naturalnym przedłużeniem zwyczaju wznoszenia pawilonów do picia herbaty, w których nacisk położony był na wspólne doświadczanie posiłku. Obok tej centralnej budowli powstało także patio na plaży, w której mogli się schronić lokalni rybacy i ludzie odpoczywający na plaży.
Można powiedzieć, że Toyo Ito tworząc Domy dla wszystkich mierzył się z tradycją takiego budownictwa. To bowiem nie pierwszy raz, gdy architekci reagują na rodzaj kryzysu społecznego. W latach 40. Jeden z głównych przedstawicieli modernizu w architekturze, Jean Prouvé, stwierdził, że jego wymarzony dom to ten, zbudowany w fabryce. Tak powstały domy przeznaczone między innymi dla wojennych uchodźców, którzy stracili wszystko w trakcie II Wojny Światowej. Mające jedynie 36 metrów kwadratowych, demontowalne stalowo-drewniane domy mogły być wzniesione w ciągu jednego dnia. Choć powstało ostatecznie jedynie kilka egzemplarzy, projekt Prouvé przeszedł do historii. Kolejne realizacje szybkich, mobilnych domów wykonywał z użyciem aluminium.
Słysząc „aluminium” współcześnie mamy przed oczami blaszak pokryty blachą falistą. Projekty Prouvé udowadniają jednak, że w tych tanich, powszechnych materiałach także można tworzyć doskonałą architekturę, zwłaszcza, gdy zwraca się uwagę na detale i funkcjonalność. W połączeniu z zaprojektowanymi przez niego meblami, wnętrza aluminiowych domów Prouvé prezentują wysmakowany, użytkowy styl, a przede wszystkim odpowiadały na najpilniejsze potrzeby powojennego świata.
Źródła materiałów graficznych:
http://architectuul.com/
https://en.wikiarquitectura.com/
https://urbannext.net/
https://www.patrickseguin.com/
Data publikacji: 22.04.2022 r.
Autorka tekstu: Katarzyna Wincenciak
Jak skutecznie przygotować teczkę? – Wywiad z Marią Antosiewicz Z wielką chęcią wymieniam imię tej szkoły jako placówki, która zbudowała mnie jako artystę. Maria Antosiewicz Każdy z rekrutujących na uczelnie artystyczne ma swoje indywidualne doświadczenia. W serii wywiadów z absolwentami naszej szkoły, którzy z pozytywnym skutkiem przeszli ten proces, dowiadujemy się jak skutecznie przygotować się […]
Jak skutecznie przygotować teczkę? – Wywiad z Szymonem Wiążewskim (…) nauczyłem się tego, że każdy temat można ugryźć w jakiś ciekawy sposób, a martwa natura może opowiadać ciekawą historię. Myślę, że nauczyłem się również tego, że praca twórcza powinna przede wszystkim wychodzić z serca, a do kreowania potrzeba wiele luzu. Tworzenie przede wszystkim powinno sprawiać […]
ROZMOWA Z RAFAŁEM ZALUBOWSKIM Kto lepiej zna Szkołę Rysunku Zalubowski niż jej właściciel? Oprócz pełnienia roli założyciela i lidera, Rafał Zalubowski uczy na co dzień rysunku i tworzy koncepcje corocznych programów zajęć. Postanowiliśmy porozmawiać z nim na temat wartości naszej szkoły oraz znaczenia rysunku w świecie. Weronika Kęsek: Czy jest coś, co wyróżnia Szkołę Rysunku […]
Wywiad z Tomaszem Spellem Tyle znakomitych komiksiarzy na raz, ile podczas Komiksfestu 2024, jeszcze u nas nie było! Pięciodniowy turnus wypełniły fantastyczne warsztaty, spotkania i rozmowy z gośćmi, których mieliśmy przyjemność zaprosić. Jednym z nich był Tomasz Spell, profesjonalny artysta komiksowy, na co dzień realizujący własne projekty albumów komiksowych. Rysowanie komiksów cały dzień, w ramach […]
