„Architektura jest sztuką, poezją konstrukcji” – Renzo Piano

Czyli włoski geniusz nowoczesnych technologii o duszy prawdziwego artysty

Architektura to coś zdecydowanie większego niż jedynie szkło, stal czy beton. Architektura to żywa opowieść o naszej cywilizacji, odbijająca przeszłość, teraźniejszość i przyszłość w fasadach oraz konstrukcjach budynków. To nieustanne poszukiwanie i piękna przygoda, do której chciałabym Was zaprosić.

W tej serii przyjrzymy się najważniejszym postaciom współczesnej architektury polskiej i światowej. Kim są owi starchitekci i gdzie można upatrywać źródeł ich sukcesu? Starchitekt to prawdziwa “gwiazda rocka” w świecie architektury, wyróżniająca się charakterystycznym stylem i indywidualną wrażliwością, które można odnaleźć w każdym jego projekcie. Istnieją na świecie pewne przestrzenie czy budowle przyprawiające o szybsze bicie serca, że aż trudno o nich zapomnieć. Takie dzieła architektury tworzy jeden z topowych starchitektów – Renzo Piano.

Jego projekty wyróżnia pewien fenomen. Najważniejszą cechą stylu Piano jest… jego brak jakichkolwiek charakterystycznych elementów. Jak to właściwie możliwe? Każdy kolejny projekt Renzo traktuje jako zupełnie nowy problem wymagający indywidualnego podejścia i praktycznego rozwiązania. Ale zacznijmy od początku…

Piano pochodzi z włoskiej rodziny budowlanej i od dziecka spędzał każde popołudnie na placu budowy razem ze swoim ojcem. Dziś uważany jest za jednego z prekursorów architektury HI-TECH, czyli stylu narodzonego w latach 60 – tych w Wielkiej Brytanii. Nurt ten skupia się przede wszystkim na korzystaniu z najnowszych technologii konstrukcyjnych, często stanowiących nowoczesny ornament budynku.

Już na bardzo wczesnym etapie swojej kariery stworzył rewolucyjne projekty, jak na przykład: Centrum Pompidou w Paryżu czy Stary Port w Genui – jego rodzinnym mieście. Realizacje te są nadal podziwiane i uznawane za ikony współczesnej architektury. Dzisiaj jednak skupimy się na dwóch nowszych projektach Piano. Ujmują one swoją poetyckością i na długo pozostają w pamięci odbiorcy.

Wyobraźcie sobie, że stoicie na najwyższym szczycie wieżowca, w pewnym momencie grawitacja przestaje istnieć, a wy zaczynacie unosić się nad całym miastem – tak właśnie mogła wyglądać kłębiącą się wizja w głowie Piano, tworzącego szkice Shard of Glass w Londynie.

The Shard to coś więcej niż zwykły wieżowiec – Piano chciał tym projektem opowiedzieć pewną historię. Architektura nie odpowiada tylko na aktualne potrzeby czy problemy, ale przede wszystkim spełnia pragnienia, marzenia i aspiracje społeczeństw. Tak było właśnie w tym przypadku. Ukończony w 2011 roku The Shard, był do 2021 roku najwyższym budynkiem w całej Europie (rekord wysokości zostanie wkrótce pobity przez budowany w Warszawie Varso Tower). Wznosi się on na ponad 300 m i góruje w panoramie nad Tamizą. Pochylone, szklane elewacje odbijają londyńskie niebo, które każdego dnia maluje na fasadzie nowe obrazy. Po deszczu Shard odbija błękity, a o zachodzie słońca lśniące czerwienie. Dzięki temu budynek “ożywa”, a każdego dnia można odkrywać go na nowo.

Projekt Shard of Glass onieśmiela swoją monumentalnością, jednak jednocześnie jest tak zwiewny i ulotny, jakby miał zaraz odlecieć wraz z podmuchem wiatru. Wizja ta doskonale odzwierciedla poetyckie i romantyczne spojrzenie Piano na architekturę.

Wychowując się w Genui – mieście z największym portem we Włoszech – Piano od zawsze kochał żeglarstwo, a obecnie projektuje nawet łodzie. Pożeglujmy więc dalej jego śladami, ku bardziej egzotycznym zakątkom świata – na sam środek Oceanu Spokojnego.

To tutaj, na wąskim półwyspie Tinu, w Nowej Kaledonii, powstał jeden z jego najbardziej niezwykłych projektów – Centrum Kulturalne Jean-Marie Tjibaou. Ciekawość świata, to co nieodkryte, dalekie i nieznane stało się początkiem wielkiej wizji architektonicznej. Renzo postanowił w pełni poświęcić projekt kulturze rdzennych mieszkańców Nowej Kaledonii – Kanakom i stworzyć miejsce zetknięcia majestatycznych, bajkowych form “szałasów” ze sztuką, naturą oraz tradycją miejscowej ludności. Górujące nad krajobrazem futurystyczne “chaty” integrują lokalne budownictwo z najnowszymi technologiami HI-TECH.

Konstrukcja poszczególnych, współczesnych “szałasów” składa się z wydłużonych, pionowych stalowych żeber, usztywnionych belkami z lokalnego drewna tropikalnego. Ta współczesna wioska oddaje hołd kulturze Kanaków, ale jednocześnie jest niesamowitą zabawą architektoniczną, ze światłem i pasatami. Koncepcja zyskała przez to coś ponad materialnego – duszę, indywidualny dźwięk i własny głos.

Projekt Jean-Marie Tjibaou Cultural Centre pokazuje, jak nawet masymalnie stechnologizowana architektura, może wciąż pozostać piękną sztuką opowiadania historii miejsca i ludzi je zamieszkujących. Taka synteza najnowszych technologii oraz marzycielskich, głęboko humanistycznych wizji to kwintesencja projektowego zmysłu Piano.

Gdzie rodzą się więc owe poetyckie wizje tego architekta? Każdy projekt miał swój początek na papierze – to właśnie poprzez szkice projektowe, Renzo wyraża całą esencję swoich koncepcji i idei architektonicznych. W jego rysunkach można dostrzec ogrom wyobraźni. Zwykle są to przekroje całościowe budynku zawierające informacje na temat jego wewnętrznego układu funkcjonalnego i wyglądu samych elewacji. W szkicach Piano skupia się na syntezie swoich najważniejszych wizji, a kolory i grubość kresek pomagają rozpoznać różne materiały oraz ich struktury. Wśród jego rysunków odnajdziemy nawet schematy nasłonecznienia budynku ulegające zmianom w zależności od pory dnia.

Niektóre szkice Piano skupiają się na konkretnych detalach architektonicznych, kolejne ukazują całościową wizję budynku, a jeszcze inne wyjaśniają samą koncepcję w sposób schematyczny. Wszystkie jednak łączą te same cechy, w których można upatrywać sukcesu jego myśli koncepcyjnych – niezwykła prostota oraz holistyczne spojrzenie na architekturę.

Piano poprzez swoje projekty i rysunki pokazuje nam cały proces powstawania jego architektury – od najprostszych szkiców na papierze, po majestatyczne budowle. W swoich dziełach jest niezwykłym optymistą, a jego budynki ucieleśniają pozytywne wartości, upiększając świat zarówno w sposób bezpośredni, materialny, jak i ten głębszy, niewidoczny dla oczu, wyrażony przez duszę każdego z jego projektów. Wszystkie koncepcje Renzo są różne od siebie. Odnoszą się z szacunkiem do kontekstu miejsca i historii. Po głębszej analizie jego projektów można jednak dostrzec w nich pewne powtarzalne wątki. To zwiewność i ulotność monumentalnych form, które stworzyć może jedynie architekt – geniusz technologii o duszy prawdziwego artysty.

Źródła materiałów graficznych:
https://www.archdaily.com/889852/the-shard-renzo-piano-building-workshop
https://www.archdaily.com/955786/pompidou-center-to-close-completely-for-renovations-during-3-years
https://www.wallpaper.com/architecture/renzo-piano-exhibition-preview-royal-academy-london
http://arquitecturaespectacular.blogspot.com/2010/02/asdfasdf.html
https://archiscapes.wordpress.com/2015/04/06/the-art-of-sketches-rpbw/
https://www.archdaily.com/600641/ad-classics-centre-culturel-jean-marie-tjibaou-renzo-piano

Autorka tekstu: Oliwia Prochowska

Data publikacji: 9.04.2021 r.